ΑΝΑΛΥΣΗ ΛΟΓΟΥ

Ανάλυση λόγου (discourse analysis)

Βασική παραδοχή:

α)η κρατική εξουσία επιχειρεί να χειραγωγήσει τα εκπαιδευτικά συστήματα,

β) τα Αναλυτικά Προγράμματα, τα σχολικά εγχειρίδια, αλλά και όλα τα στοιχεία του εκπαιδευτικού συστήματος, προωθούν την κυρίαρχη ιδεολογία και την αναπαραγωγή της

Βασική επιδίωξη: η αποκάλυψη αυτής της ιδεολογίας, η αποδόμησή της και ο προσδιορισμός του είδους του πολίτη που προωθείται

•Θεωρητικό πλαίσιο

•Βασικός σκοπός: η ανίχνευση της ιδεολογίας (δεν ενδιαφέρουν μόνο αυτά που λέγονται ή γράφονται, αλλά και αυτά που ειπώθηκαν αλλού και θεωρούνται δεδομένα). Η κοινωνία και η γλώσσα αποτελούν μια αδιάσπαστη ενότητα

•Αυτό επιτυγχάνεται με μελέτη του λόγου μέσα στο κοινωνικό πλαίσιο της παραγωγής του και της χρήσης του

•Υιοθετούνται κριτικοί στόχοι για να «αποφυσικοποιήσουν» τις ιδεολογίες

•Δεν παρέχεται σαφές μεθοδολογικό πλαίσιο

•Επιχειρείται η ανεύρεση του μηνύματος που «κρύβεται» πίσω από τις λέξεις και φράσεις χωρίς εμφανή ιδεολογικό χρωματισμό (όπου γίνεται απόκρυψη, αποσιώπηση, «παραποίηση») 

•Στοιχεία από έρευνα για τη σχολική βία σε εκπαιδευτικούς στις ΗΠΑ
σε δείγμα 1800 εκπαιδευτικών/600 απάντησαν

•94 εκπ/κοί δέχθηκαν κτύπημα από μαθητές

•59 δέχθηκαν κλωτσιά

116 σπρώχθηκαν 

Παρουσίαση των ίδιων δεδομένων που προέκυψαν από την έρευνα, σε ποσοστά

•85% δήλωσαν ότι δεν δέχθηκαν κτύπημα

•90% ότι δεν δέχθηκαν κανενός είδους κλωτσιά

•81% ότι δεν σπρώχθηκε

•Ότι δεν είχε απειληθεί ή δεχθεί επίθεση

ΑΝΑΛΥΣΗ ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΟΥ 2

Ανάλυση Περιεχομένου

•Ανάλυση γραπτών κειμένων που έχουν επικοινωνιακό σκοπό, αλλά και δεδομένων της έρευνας που έχουν γραπτή προέλευση (τεκμήρια γραπτής και λεκτικής επικοινωνίας), προκειμένου να κατανοήσουμε και να ερμηνεύσουμε τις στάσεις, τις αξίες και τη συμπεριφορά κάθε συγγραφέα

•Στοχεύει στην «αντικειμενική, συστηματική και ποσοτική περιγραφή του φανερού περιεχομένου της επικοινωνίας γραπτού ή προφορικού λόγου», με τελική επιδίωξη την ερμηνεία (Berelson, 1948 στον Landsheere G. D., 1979: 7).

•Η παρατήρηση των κοινωνικών φαινομένων μπορεί να διαιρεθεί σε άμεση παρατήρηση και σε έμμεση (μέσω των διαφόρων πολιτισμικών τεκμηρίων). «Η ανάλυση περιεχομένου αποτελεί την βασική μέθοδο της έμμεσης παρατήρησης» (Λαμπίρη – Δημάκη Ι., 1990).

•Το φυσικό περιεχόμενο της επικοινωνίας διακρίνεται σε φανερό και άδηλο ( λανθάνον) και μέσω της ανάλυσής του «μελετώνται όλα τα στοιχεία κάθε μορφής επικοινωνίας» (Βάμβουκας Μ., 2002)

•Στο κλασικό σχήμα κάθε επικοινωνίας υπάρχει ένας πομπός, που απευθύνει ένα μήνυμα σε έναν ή περισσότερους αποδέκτες. Μέσω της ανάλυσης περιεχομένου μελετώνται τα στοιχεία της επικοινωνίας, τα οποία πρακτικώς συνοψίζονται στα ερωτήματα: «ποιός, τί, σε ποιον, γιατί, πώς» απευθύνει κάποιος ένα μήνυμα και ποιό αποτέλεσμα έχει αυτή η διαδικασία

Σκοποί και χρήση της ανάλυσης       περιεχομένου 

ØΠαρέχεται η δυνατότητα μελέτης όλων των στοιχείων της επικοινωνίας

 α) των χαρακτηριστικών του περιεχομένου

 β) των χαρακτηριστικών του πομπού της επικοινωνίας

 γ) των χαρακτηριστικών των αποδεκτών της επικοινωνίας και των επιπτώσεών της σε αυτούς, με σκοπό την εξαγωγή εγκύρων συμπερασμάτων (Βάμβουκας Μ., 2002). 

Διαδικασία της ανάλυσης 

•Ενότητα ανάλυσης

α) λεξιλογική ανάλυση

β) φραστική ανάλυση

γ) θεματική ή σημασιολογική ανάλυση

• Μονάδα μέτρησης

  Στις ποιοτικές έρευνες το ενδιαφέρον στρέφεται περισσότερο στο καινούριο, το ενδιαφέρον και στην αξία που παρουσιάζει η ενότητα ανάλυσης ως προς το σκοπό της έρευνας, ανεξαρτήτως της συχνότητας εμφάνισης κάθε στοιχείου (ακόμη και τα στοιχεία που εμφανίζονται σπανιότατα μπορεί να έχουν μεγάλη αξία, σε αντίθεση με την ανάλυση περιεχομένου ποσοτικού τύπου στην οποία κυρίως η συχνότητα εμφάνισης έχει αξία, και οι πληροφορίες χαμηλής συχνότητας εμφάνισης που ταξινομούνται σε ειδική κατηγορία, «λοιπά» ή «διάφορα»)

 

•Σύστημα κατηγοριών

   Με τον όρο «κατηγορία» δηλώνεται η ομάδα αντικειμένων, πραγμάτων, καταστάσεων, που έχουν έναν ορισμένο αριθμό κοινών χαρακτηριστικών ή ιδιοτήτων τα οποία την διαφοροποιούν από τις άλλες ομάδες με κριτήρια ποιοτικά

•Χρήσεις της μεθόδου

•εφαρμογή στον τύπο, στους πολιτικούς λόγους, στα προεκλογικά προγράμματα, στην προπαγάνδα  (μέσα από την ανάλυση λέξεων- κλειδιών, λέξεων που παίρνουν διαφορετικό εννοιολογικό περιεχόμενο)

ANAΛΥΣΗ ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΟΥ 1

AΝΑΛΥΣΗ ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΟΥ (Content Analysis)

Tι είναι η ανάλυση περιεχομένου: Ανάλυση τεκμηρίων  γραπτής και λεκτικής επικοινωνίας (δηλαδή γραπτών κειμένων ή αποσπασμάτων προφορικού λόγου που έχουν επικοινωνιακό σκοπό) προκειμένου να κατανοήσουμε και να ερμηνεύσουμε τις στάσεις, τις αξίες και τη συμπεριφορά κάθε συγγραφέα ή πομπού μηνύματος.

Με την ανάλυση περιεχομένου παρέχεται η δυνατότητα μελέτης όλων των στοιχείων της επικοινωνίας:

 α) των χαρακτηριστικών του περιεχομένου

 β) των χαρακτηριστικών του πομπού της επικοινωνίας

 γ) των χαρακτηριστικών των αποδεκτών της επικοινωνίας και των επιπτώσεών της σε αυτούς, με σκοπό την εξαγωγή εγκύρων συμπερασμάτων .

Είδη ανάλυσης περιεχομένου:

α) ποσοτική: ενδιαφέρεται για τη συχνότητα με την οποία εμφανίζονται λέξεις, φράσεις ή σημασίες σε ένα κείμενο ή σε απόσπασμα προφορικού λόγου και με βάση την καταγραφή που προκύπτει ο ερευνητής προχωρεί στην ερμηνεία.

β) ποιοτική: το ενδιαφέρον στρέφεται στο καινούργιο και γενικά σε ό,τι μπορεί να έχει αξία για αυτό που ερευνούμε, ανεξαρτήτως της συχνότητας εμφάνισης του στοιχείου αυτού

Διαδικασία ανάλυσης περιεχομένου: Το βασικότερο στοιχείο η διαδικασία διαμόρφωσης κατηγοριών ανάλυσης (όπως κάναμε με την περίπτωση του προγράμματος της ΑΣΠΑΙΤΕ που προσδιορίσαμε ως κατηγορίες την Θεωρητική Παιδαγωγική, την Εφαρμοσμένη Παιδαγωγική και την Πρακτική Άσκηση). Από τη διαδικασία αυτή εξαρτάται η επιτυχής εφαρμογή της μεθόδου. Με βάση τα δεδομένα που προκύπτουν από την ανάλυση προχωρούμε στα συμπεράσματα-ερμηνεία.

Με τον όρο «κατηγορία» δηλώνεται η ομάδα αντικειμένων, πραγμάτων, καταστάσεων, που έχουν έναν ορισμένο αριθμό κοινών χαρακτηριστικών ή ιδιοτήτων τα οποία την διαφοροποιούν από τις άλλες ομάδες με κριτήρια ποιοτικά.

Πρόγραμμα μαθημάτων "Μεθοδολογία Εκπαιδευτικής Έρευνας"

1. Βασικές σχολές στην εκπαιδευτική έρευνα
α. Εμπειρική-αναλυτική (Ποσοτική)
β. Ερμηνευτική-ιστορική (Ποιοτική)
γ) Κριτική προσέγγιση

2.Από την αντιπαράθεση στην σύνθεση

3. Η ποιοτική προσέγγιση (Θεωρία και παραδείγματα)

3.1 Ανάλυση περιεχομένου
3.2 Ανάλυση λόγου - Κριτική ανάλυση λόγου
3.4 Μελέτη περίπτωσης -

4. Μέθοδοι Εμπειρικής Παιδαγωγικής
4.1 Παρατήρηση
4.2 Πείραμα
4.3 Συνέντευξη-Ερωτματολόγιο

5. Παρουσίαση αποτελεσμάτων ερευνών που διεξήγαγαν οι σπουδαστές